De calvaires in Bretagne zijn op zich al uniek, maar er zijn er zeven die werkelijk monumentaal zijn. Ze bestaan uit een massief stenen blok, waarop scènes uit de kindertijd en het lijden van Christus zijn afgebeeld. Ze werden gebouwd tussen 1450 en 1610 en getuigen enerzijds van de welvaart van deze contreien, maar ook van de sterke religieuze beleving van de bevolking. Deze zeven monumentale calvaires zijn echt uniek voor Bretagne.
Guéhenno
Guéhenno is de enige monumentale calvaire in de Morbihan. Dit indrukwekkende monument ligt in een bosrijk en heuvelachtig landschap, ideaal voor wandelingen en natuurtochten in een enclos paroissial. Deze enclos biedt ruimte aan een kerk, deÉglise Saint-Pierre-et-Saint-Jean-Baptiste de Guéhenno, een ossuarium, de calvaire en een begraafplaats. In 1794, tijdens de Terreur, werd dit complex door republikeinse troepen verwoest. De kerk uit de 16e eeuw brandde af en de grote calvaire liep enorme schade op. Pas bijna vijftig jaar later werd de kerk herbouwd en de calvaire volledig gerestaureerd.
De bouw van de calvaire is in 1550 begonnen op initiatief van een man genaamd Guillouic. Maar er is verder weinig over deze eerste periode bekend.
Calvaire de Guéhenno door Rosescreen
Opmerkelijke scènes
- Boven de geseling zijn de instrumenten van het lijden afgebeeld. En er staat een haan op, een verwijzing naar de verloochening door Petrus.
- De profeten Jeremia, Jesaja, Daniël en Ezechiël werden in de 19e eeuw door Abbé Jacquot toegevoegd.
- Het graf van abt Jacquot, dat weliswaar geen deel uitmaakt van de Calvarieberg, staat nu tegenover dit monument als herinnering aan het feit dat deze man beeldhouwer werd om de enclos paroissial te restaureren.
Tronoën (Saint-Jean-Trolimon)
Dit is de oudste van de zeven grote calvaires van Bretagne. De bouwperiode ligt tussen 1450 en 1470, afgaande op de kleding van de figuren.
Hoewel de Calvarieberg niet in één keer is gebouwd, lijkt er wel een totaalplan aan ten gronde te liggen. De uitvoering door de Meester van Tronoën en nadien nog door minstens vier verschillende beeldhouwers, vertoont opvallende stilistische verwantschap met de calvaires uit de omgeving van Carhaix.
Het lezen van de calvaire
Op het eerste niveau volgen de scènes elkaar chronologisch op en is een horizontale lezing mogelijk. Het geheel vertelt het verhaal van Jezus vanaf de verkondiging aan Maria (rechtsonder aan de oostkant) tot de kruisiging. Op het tweede niveau wordt die chronologische volgorde losgelaten, maar worden er steeds verbanden gelegd met het eerste niveau.
Calvaire de la Chapelle Notre-Dame-de-Tronoën, oostkant door Manfred Escherig
Zo begint het eerste niveau met de Annunciatie aan Maria, de verkondiging, de boodschap. Op het tweede niveau zien we de groep bij de kruisiging: Maria die onwel wordt en in de armen van Johannes valt. Verder zijn aanwezig: Maria, de moeder van Jacobus de Mindere of Jongere, Salomé en Maria Magdalena (herkenbaar aan de vaas aan haar voeten). Dus enerzijds is er op het onderste niveau de vreugde van de naderende geboorte van Jezus Daartegenover staat op het 2e niveau de naderende dood van Jezus aan het kruis. Aan de noordkant gaat het dan verder.
Op basis van beschrijvingen heb ik onderstaande indeling samengesteld. Deze moet nog wel geverifieerd worden.
| Niveau 1 | Niveau 2 | Niveau 3 |
| Oostkant (rechts) | ||
| Verkondiging aan Maria | Maria valt in zwijm bij de kruisiging. Jezus, die zegt tegen Maria: ‘Zie, uw zoon, moeder’ en tegen Johannes: ‘Zie uw moeder’; | |
| Noordkant | ||
| Visitatie bij Elisabeth | Geseling, Pontius Pilatus wast zijn handen in onschuld. | |
| Geboorte van Jezus | Jezus tussen twee soldaten | |
| Drie koningen | Het dragen van het kruis (met de twee moordenaars achterop). | |
| Westkant | ||
| Jozef presenteert het kind in de tempel | Het oordeel van Pontius Pilatus | Kruisiging, het bloed wordt opgevangen door engelen |
| De doop, tweemaal afgebeeld | Jezus tussen de twee moordenaars? | Maria en Johannes aan weerzijden van het kruis |
| Jezus voor de artsen | De kruisgang naar Golgotha | Vier sacramenten: doop en vormsel, boete en genade en de eucharistie. |
| Zuidkant | ||
| Wederkomst van Christus, verlossing van Adam en Eva | Wederopstanding (parousia) | |
| Het laatste Avondmaal, voltooiing van de schepping | Spottende soldaat in harnas | |
| Oostkant | ||
| Voetwassing en overdracht van de aardse macht aan Sint Petrus | Afdaling in het rijk der gestorvenen (apocrief evangelie van Nicodemus (Ni, XXII). | Lijkwade van Veronica |
| Jezus in de Olijvenhof | Verschijning aan Maria Magdalena | Maria van Barmhartigheid |
| Geseling | Jacobus, de pelgrim, met de staf en de beurs aan zijn riem. |